Loading...
You are here:  Home  >  What makes us think:  >  Current Article

Harold Janssen: Snuffelmuizen

By   /   June 2, 2012  /   No Comments


Vind meer video’s zoals deze op Het Rijnland Boekje 2.0 )

Door Harold Janssen:

Mensen kunnen denken. Van dit evolutionaire bijproduct van onze hersenactiviteit maken de meesten echter weinig gebruik. Zij denken slechts wat anderen denken.

Mensen verschillen wat dat betreft niet van muizen. Muisjes zijn zoals bekend erg goed in het vinden van kaas. Het is een kerncompetentie zogezegd. Zet ze in een ingewikkeld doolhof met kaas aan het eind en kijk toe. Zo gepiept. Vervolgens ga je ze plagen. Dat is dan weer een kerncompetentie van onderzoekers. Begin met een stukje tweezijdig tape.

De grijze muizenmassa negeert de verandering. Ze trekken gewoon wat harder aan hun pootje als ze op de kleverige strip komen en haasten zich verder naar de kaas. Wie het hardst aan z’n pootje kan trekken, is de beste. Wie het beste kan wat iedereen kan, krijgt de meeste kaas. Zouden muisjes mensjes zijn, zouden ze dit onmiddellijk als een kerncompetentie herkennen en alle andere muisjes door een leergang pootje trekken jagen. Daar kunnen andere muisjes dan weer kaas mee verdienen.

Een handvol muisjes zit anders in elkaar. Voor sommige muisjes is de verandering van de omgeving – het stukje tape – aanleiding om op onderzoek uit te gaan. Dat zijn de snuffelmuisjes. In de ogen van de zelfgenoegzame grijze muisjes die trots met hun spierballenpootjes aan het rollen zijn, is dat snuffelen nogal ridicuul. De snuffelmuisjes zijn gewoon losers; ze zijn later bij de kaas, dat zie je zo. Dat is inefficiënt en dient te worden weggemuisd. Desnoods wordt disciplinair gekort op kaas.

Intussen leggen de onderzoekers meer en meer in de weg naar kaas. En dan komt er een moment dat nog meer spierballen kweken niet meer helpt. De grijze muizen komen niet meer bij de kaas, hoe hard ze ook werken. Het is voorbij.

Maar gelukkig zijn daar dan de redders der muisheid: de snuffelmuisjes. De eens zo verguisde snuffelmuisjes hebben dan allang Nieuwe Wegen naar kaas gevonden. Niet dat ze daar lof voor oogsten. De grijze muizen gaan gewoon door met het rondpompen van gedachten. Cultuur noemen we dat. Dat het nu andere gedachten zijn, gedachten die zijn ontwikkeld door de snuffelmuisjes hebben ze niet eens in de gaten. En dat noemen we dan weer cultuurverandering.

Dit gedrag, dat in tijden van verandering sommige individuen gaan snuffelen hoewel dit niet in hun individuele belang is, is inmiddels bij ruim honderd sociale diersoorten gevonden. En niet alleen bij dieren die warm en harig aanvoelen. Ook koude, harde, glibberige en stekelige sociale diersoorten vertonen dit gedrag. Ook die schaarsbehaarden die op twee benen rondgaan. Het gros doet wat de ander ook doet. Een enkeling gaat snuffelen. Snuffelmuisjes vormen een evolutionair onmisbaar onderdeel van het supraorganisme. Zonder dit fenomeen zouden muisjes en andere sociale diersoorten waarschijnlijk al lang zijn uitgestorven.

Er is weinig fantasie voor nodig om dit ook in onze organisaties te zien gebeuren. De grote grijze muizenmassa houdt zich uitsluitend bezig met het rondpompen van gedachten. Een paar zijn aan het snuffelen. Tenminste, als ze nog niet ontslagen zijn.

De verhouding grijze muizen/snuffelmuizen verschilt van geval tot geval. In sommige niet zo goed gemanagede organisaties kan er sprake zijn van een min of meer natuurlijke verdeling. In andere zeer rationeel gemanagede organisaties echter, kan het danig zijn misgegaan. Alle ogen zijn daar gericht op de kaas en op die muizen die altijd de meeste kaas wisten te vinden. Alle gedrag dat niet rechtstreeks naar kaas leidt, wordt rücksichtslos gesaneerd. Soms worden er nog wel wat snuffelmuizen in een aparte kooi gehouden, maar ook hier is de opdracht: kaas – en gauw een beetje.

In gewone organisaties vind je snuffelmuizen niet aan de top. Daar zitten de muisjes met de grootste spierballen aan hun pootjes. Evenmin zijn ze rijk vertegenwoordigd in stafafdelingen. Hoewel ze daar zelf heel stellig een andere mening over zijn toegedaan, vind je op dat soort plekken de allergrijste muizen. Muisgrijze muizen, die zich geheel hebben toegelegd op het rondpompen van andermans gedachten. Die vaak geheel zijn aangewezen op externe bronnen, die ze dan ook fanatiek verzamelen. Ze denken van zichzelf dat ze denken, maar in werkelijkheid pompen ze slechts geleende gedachten van anderen rond.

U had dat natuurlijk altijd al gedacht, dat het zo werkte. Dat meer van hetzelfde niet kan blijven werken en dat de weerstand niet in die stukjes tape zit, maar in de bovenkamer van de grijze muizen. U was al op zoek naar snuffelmuizen. Toch?

De meeste kans een snuffelmuis aan te treffen heb je op die plekken waar ze worden voortgejaagd om volgens los van de realiteit bedachte plannen en procedures kaas te scoren. Juist daar immers zit de plakkerige werkelijkheid van de realiteit in de weg. En sommige muisjes gaan dan snuffelen. Ze worden heel inventief. Ook in de omgang met het regiem. Zo heeft de natuur dat geregeld.

In alle organisaties hebben snuffelmuisjes het lastig. Dat hoort erbij. C’est la vie. Snuffelmuisjes met een luxe leventje bestaan niet; die houden immers al gauw op met snuffelen. Maar het kan ook de spuigaten uitlopen. Soms maakt men het al te grijs. Dan worden de snuffelmuisjes bestreden met zo’n fanatisme, dat je er bang van wordt. Wat denken ze wel… Met irrationele precisie worden de snuffelmuizen vervolgd en geëlimineerd. En als je als argeloze voorbijganger zelfs maar suggereert dat je snuffelmuisjes iets respectvoller zou kunnen bejegenen, ontsteken de grijze muizen in grote woede en verklaren op felle toon dat dit alles de grootst mogelijke nonsens is. Kijk naar het verleden, tieren ze en zwaaien met de kaasboekhouding. Misschien dat het elders zo werkt, maar hier niet!

Snuffelmuisjes zijn in de meeste organisaties een bedreigde diersoort. En daarmee ook die organisaties. Daar waar snuffelmuisjes op uitsterven staan, zijn organisaties – als hun voortbestaan niet kunstmatig wordt verlengd met behulp van gemeenschapskaas – ten dode opgeschreven. Grijze muizen herkennen snuffelmuizen nu eenmaal doorgaans niet. Snuffelmuizen elkaar des te beter. Die snuffelen verder buiten de organisatie. Daar vinden ze elkaar. Op Nieuwe Wegen.

Het is de wet van de evolutie. Dankzij de snuffelmuis hebben wij toekomst.

——————————————————————————————————————–

Harold Janssen is directeur bij DeLimes organisatieontwikkeling en werkt als zelforganisatie-adviseur aan toekomstbestendig organiseren. Website: DeLimes

——————————————————————————————————————–

met dank aan Ger van Drunen die ons tipte op Harold Janssen en zijn ‘Snuffelmuizen’…

    Print       Email

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *