Wat er speelt en leeft in de samenleving, dat voel je aan. Voel je dat niét aan, dan voel je ook de actuele behoeften niet, en handelt er niet naar. Maar, ‘aanvoelen’ is nu geen noodzaak meer. Het maatschappelijk sentiment is nu vervat is cijfers en statistieken:

Steeds meer Nederlanders geven aan dat de crisis alleen opgelost kan worden bij een grondige aanpassing van de manier van leven en besturen. Deze tijd roept op tot verandering, maar de meerderheid vindt dat bestuurders onvoldoende visie hebben op de samenleving na schuldencrisis. De tijdgeest wordt ervaren als hard en egoïstisch terwijl er tegelijkertijd een groot verlangen is naar saamhorigheid en kwaliteit van leven.

Prof. Dr. Herman Wijffels initieerde en Motivaction verrichtte het onderzoek. Wow! geeft u een gecomprimeerde weergave en, aan de voet van dit artikel, ook de link naar het volledige rapport:

Geraakt door de crisis: 

• 82% wordt geraakt door de crisis. In 2011 was dat nog 75%.
• 37% kent mensen die zijn ontslagen vanwege de crisis. In 2011 was dat nog 25%.
• 13% van de Nederlanders zegt zijn rekeningen niet meer te kunnen betalen.

Somber over de vooruitzichten:

• 79% geeft aan te verwachten dat alles duurder wordt,
• 34% geeft aan dat het huis minder waard wordt,
• 31% geeft aan dat het pensioen op het spel staat,
• 28% zegt dat het eigen spaargeld minder waard wordt,
• 14% geeft aan dat de eigen baan op het spel staat.

De mentale impact:

• Er is sprake van groeiende gevoelens van machteloosheid: 54% in 2012 tegen 29% in 2009.
• Er is sprake van groeiende gevoelens van bezorgdheid: 61% in 2012 tegen 37% in 2009.
• Er is sprake van groeiende angstgevoelens: 24% in 2012 tegen 10% in 2009.
• Meer mensen liggen wakker van de effecten van de crisis: 13% in 2012 tegen 7% in 2009.

Nederland verwacht: 

• Het vertrouwen dat het in de komende jaren beter zal gaan loopt terug van een 4,6 in 2009 tot een 4,2 in 2012.
• 60% verwacht dat Nederland in de toekomst een lager welvaartsniveau zal hebben (slechts 11% is het met deze stelling oneens).
• Bijna de helft (47%) heeft door de economische ontwikkelingen minder vertrouwen gekregen in het kapitalisme (de markteconomie). (Slechts 15% heeft nog vertrouwen in de markteconomie als systeem.)

Crisis is een gevolg van…

• 65% ziet de financiële crisis als het gevolg van hebzucht van bankiers (slechts 6% is het hiermee oneens)
• 62% ziet de crisis als het gevolg van slecht overheidsbeleid: een gebrek aan toezicht op het handelen van banken (6% is het hiermee oneens).
• Ruim de helft (56%) ziet de kredietcrisis en de Europese schuldencrisis vooral als gevolg van een manier van samenleven die te eenzijdig gericht is op groei van welvaart en inkomen. (slechts 8% is het hiermee oneens.)
• 78% is het eens met de stelling dat de economische tegenslag gebreken in ons financiële systeem duidelijk zichtbaar maakt. (7% is het met deze stelling oneens.)

Aanpassing manier van leven en besturen

• 62% denkt dat er aanpassingen nodig is in de huidige manier van leven en besturen. Slechts 8% denkt dat de crisis voorbij gaat zonder aanpassingen…
  • In 2011 was 49% het hiermee oneens en dacht 14% dat de crisis zonder aanpassingen voorbij zou gaan.

Politiek en visie

• 48% is van mening dat politici onvoldoende visie hebben op hoe de samenleving eruit zou moeten zien na de huidige schuldencrisis.
• Slechts 19% meent dat politici wel voldoende visie hebben…

Crisis: 

• Volgens 84% verkeren we in een crisis op het gebied van economie/financiën,
• volgens 51% in een crisis op het gebied van omgangsvormen/moraal,
• volgens 49% in een crisis van bestuur/organisatie van de samenleving,
• volgens 30% is er sprake van een crisis van ecologie/duurzaamheid.

Hoe kan een halt worden geroepen aan de economische malaise?

Nederland meent dat we uit de crisis komen door;

• te werken aan een betere economie (65%),
• een beter bestuur (48%),
• betere omgangsvormen (43%)
• meer duurzaamheid (38%)
• meer ruimte voor eigen verantwoordelijkheid en initiatief (33%)
• meer regels en handhaving (23%)

Het mentale klimaat…

• 70% ervaart de tijdgeest als gejaagd, egoïstisch, agressief, bureaucratisch, individualistisch, respectloos, ingewikkeld, technologisch en uit balans.
• 60% verlangt naar een tijd en wereld die kan worden beschreven als gezond, veilig, sociaal, liefdevol, zorgzaam.

Men ziet vooral assertiviteit en ik-gerichtheid en verlangt naar saamhorigheid en een zorgzame wereld. 

Wat koesteren Nederlanders?

Op de vraag; “wat is uw belangrijkste bezit?” zegt:

• 51% – “mijn gezin/partner”
• 27% – “mijn gezondheid’’
• 12% – “mijn verstand/geestelijk vermogen”
• 5% – “mijn geloof”
• 5% – “mijn vrienden”
• 0% kiest “mijn financieel vermogen”

De persoonlijke top 3 van waarden die men van belang vindt:

• 87% – gezondheid
• 77% – sociale contacten (gezin, vrienden)
• 56% – plezier
• 24% – persoonlijke ontwikkeling
• 20% – kiest financieel succes

‘Grote’ vragen…

• 55% is het eens is met de stelling dat hoe je de werkelijkheid ziet en ervaart ook bepaalt wat er met je gebeurt. (11% is het hiermee oneens)
• 51% denkt dat mensen op aarde zijn om te leren en te ontwikkelen. (14% is het met deze stelling oneens.)

Adviezen aan bestuurders:

Social intelligence

Voor bestuurders is er een hoog niveau van social intelligence vereist. Het gaat om een goed afgestelde antenne voor drijfveren en trends onder de oppervlakte en in bevolkingssegmenten, en de kunst om hierop effectief in te spelen.

Bestuursstijl 

Om als bestuurder het verschil te kunnen maken in de komende tijd is het van belang ook de netwerk- en verbinderstijl te hanteren naast de meer directieve en gangbare stijlen van hiërarchisch en proceduregericht leiderschap. Relationele aspecten spelen bij deze verbreding een hoofdrol.

Gangbare bestuursstijlen in onder meer de publieke en bancaire sector zijn sterk hiërarchisch, rationeel en proceduregericht, terwijl er in de bevolking tevens een sterke behoefte is aan een meer verbindend, netwerkend en agenderend leiderschap.

Voor wie in deze turbulente tijd als bestuurder verantwoordelijkheid draagt, zoals bankdirecteuren en politici, lijken vakmanschap, persoonlijke integriteit, zelfrelativering, aandacht voor het persoonlijke, het nemen van verantwoordelijkheid voor zware besluiten én het aansluiten bij motiverende initiatieven en innovaties uit de samenleving de enige duurzame weg tot vertrouwensherstel.

Prof. Dr. Herman Wijffels (USI)

Drs. Martijn Lampert (Motivaction)

—————————————————————————————————————–

Download het rapport

—————————————————————————————————————–

Voetnoot:

‘Visie‘, ‘eigen verantwoordelijkheid en initiatief’, ‘social intelligence‘, ‘goed afgestelde antenne voor drijfveren en trends’, ‘de kunst om hierop effectief in te spelen’, het eigen maken van de ‘netwerk- en verbinderstijl’, ‘aansluiten bij motiverende initiatieven en innovaties uit de samenleving‘…

dat zijn allemaal zaken waarbij Wow! bestuurders en beleidsmakers kan en wil helpen. U bereikt Wow! via; welkom@wow-mail.org

—————————————————————————————————————–

Met dank aan Peter van Waart, die ons attendeerde op dit onderzoek.