“Nooit eerder was de kantorenmarkt in Nederland zo uit balans als dit jaar” kopt NRC “12,4%, ruim 8 miljoen vierkante meter, staat leeg”.

Planbureau voor de Leefomgeving, een overheidsorgaan, doet daar nog een flinke schep bovenop: volgens hen staat 17% van de kantoorruimte leeg en inmiddels ook 9% van de winkelruimte.

De genoemde percentages liggen wel erg ver uit elkaar, vonden we bij Wow!, en dus zijn we de cijfers maar eens ingedoken:

Kantoorruimte

De cijfers in NRC komen van DTZ Zadelhoff, en die melden verder dat Nieuwegein bovenaan de lijst staat: eenderde van alle kantoren in die gemeente staat leeg. In Amstelveen is dat; 26 procent. Rijswijk nabij Den Haag en Capelle a/d IJssel bij Rotterdam ‘scoren’ respectievelijk 25 en 27 procent.

Bedrijfsruimte

NU.nl publiceert cijfers van NVM, en die zeggen (op 4 maart jl.), dat er eind afgelopen jaar 12,6 miljoen vierkante meter ‘bedrijfsruimte’ leeg stond. Nu bestaat ‘bedrijfsruimte’ onder andere uit opslag, logistieke ruimte en werkplaatsen en dat is dus iets anders als ‘kantoorruimte’. De leegstaande meters bedrijfsruimte moeten we dus optellen bij het totaal aan leegstaand commercieel vastgoed.

Maatschappelijk vastgoed

Dan is er ook nog leegstand in het ‘maatschappelijk vastgoed’: Volgens het Kadaster is er in ons land zo’n 98 miljoen vierkante meter aan maatschappelijk vastgoed. 44% daarvan is in handen van overheden, voornamelijk gemeenten. De rest is in handen van woningcorporaties, onderwijs- en zorginstellingen en private partijen. Van het maatschappelijk vastgoed dat in handen van overheden is wordt 12 miljoen vierkante meter, met een geschatte waarde van 20 miljard, niét aangewend voor maatschappelijke doeleinden. Of die 12 miljoen vierkante meter überhaupt in gebruik zijn dat vertellen de statistieken niet.

Actuele leegstandscijfers hebben we niet gevonden, wel een voorspelling welke door het Ministerie van Binnenlandse Zaken wordt onderschreven: De komende 15 jaar komt er 20 miljoen vierkante meter maatschappelijk vastgoed leeg te staan.

(zie ook het artikel: “20 miljard aan onbenut gemeentelijk vastgoed”)

Woningen

Leegstaande woningen dan: Op 1 januari 2013 stond, volgens het CBS, 37 miljoen vierkante meter aan woningen leeg. Op 1 juli 2013 bedroeg de leegstand 5,5% van de totale woningvoorraad. Deze gegevens zijn overigens gebaseerd op ‘register informatie’ en dat kan afwijken van de realiteit. Dat komt onder andere omdat niet iedereen zich inschrijft, en ook niet iedereen zich hoeft in te schrijven, op een adres. Overigens viel ons oog ook nog op 40 duizend huishoudens die wonen in gebouwen die geen woonbestemming hebben… De achtergronden bij dat cijfer gaan we apart nog eens uitzoeken.

Rijksbouwmeester

Rijksbouwmeester Frits van Dongen bevestigt de cijfers. In eerdere interviews met het Financieel Dagblad, het TV programma Nieuwsuur en recenter met Bouwformatie noemde hij “55 miljoen vierkante meter”. In dat cijfer zit ook 1,2 miljoen vierkante meter leegstaand vastgoed van het Rijk. “Zo groot als de provincie Utrecht” onderstreept hij het probleem.

(het interview met Nieuwsuur kunt u terugkijken op: ‘We zijn ziende blind’ – Rijksbouwmeester slaat alarm.)

Agrarische bedrijfsruimte

Waar de Rijksbouwmeester nog geen rekening mee heeft gehouden is de leegstand van agrarisch vastgoed: Alterra, een Wagenings kennisinstituut, waarschuwt ons dat er binnen afzienbare termijn 32 miljoen vierkante meter leegstaande bedrijfsruimte opgeteld mag worden bij de totale leegstand. Dat betreft de boerderijen die de komende jaren leeg komen te staan. De afgelopen 14 jaar is het aantal land- en tuinbouwbedrijven met 31% afgenomen, en die afname gaat door met zo’n 3% per jaar: De komende 15 jaar zullen 16 duizend tot 24 duizend boeren stoppen met hun bedrijf.

Defensie

Kazernes, kazematten, forten en linies krijgen steeds vaker een nieuwe bestemming. Defensie weet niet hoeveel vastgoed zij bezit, en dus ook niet hoeveel daarvan leeg staat. Maar als u ooit op een kazerne-terrein geweest bent dan kunt u zich voorstellen dat het hierbij om heel veel vierkante meters gaat.

Justitie

Last but not least: Leegstaande en leegkomende gevangenissen. Of het blijft bij 30 gevangenissen zal de tijd uitwijzen. Over wat er met die gevangenissen moet gaan gebeuren daar beslissen met name gemeenten over. Wow! heeft gezocht naar de oppervlaktes van die gevangenissen in vierkante meters, maar daaromtrent hebben we helaas geen betrouwbare cijfers gevonden.

Optellen

• Tussen de 12,4% en 17% van de kantoorruimte, circa 10 miljoen vierkante meter, staat leeg.
• Van de winkelruimte staat circa 9% leeg.
• Van de bedrijfsruimte staat 12,6%, circa 13 miljoen vierkante meter, leeg.
• Daar komt op afzienbare termijn circa 32 miljoen vierkante meter leegstaande (agrarische) bedrijfsruimte bij.
• Van de 98 miljoen vierkante meter maatschappelijk vastgoed die er in ons land is, wordt 12 miljoen vierkante meter, met een geschatte waarde van 20 miljard, niet als zodanig benut. De komende 15 jaar komt er 20 miljoen vierkante meter leeg te staan.
• Dan zijn er ook nog, vermoedelijk miljoenen, vierkante meters aan kazernes en militair erfgoed die leeg staan, maar waarvan niemand precies weet om hoeveel meters het gaat.
• Datzelfde geldt ook voor de gevangenissen: Er staan, of komen, er 30 leeg. Dat dit stuk voor stuk grote gebouwen zijn ligt voor de hand. Maar de precieze oppervlakte in vierkante meters is niet bekend, of althans wordt nergens publiek gemaakt.
• Tot slot staat circa 5,5%, en dat is 37 miljoen vierkante meter, van de landelijke woningvoorraad leeg.

Wow! voetnoot

Vrolijk worden we er niet van, maar het motiveert ons wel om er wat aan te doen! Wow! concentreert zich op de ontwikkeling van oplossingen en reikt die oplossingen aan in de vorm van concepten en methodieken. De Wow! gedachte is dat leegstand ons allemaal raakt, en dat we er daarom samen iets tegen moeten doen. Echt ‘samen’ kan alleen als de vastgoed-eigenaar de stap naar ‘burgerparticipatie’ zet. In een consortium met ‘PMV’ helpt Wow! vastgoed eigenaren die stap te zetten. Hoe dat in de praktijk uitwerkt ziet u onder andere in: “Ruimte voor Ideeën”

Bronnen:

• “20 miljard aan onbenut gemeentelijk vastgoed“
• ‘We zijn ziende blind’ – Rijksbouwmeester slaat alarm
• CBS
• Alterra
• Binnenlands Bestuur
• Planbureau voor de Leefomgeving
• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed