‘Homo Evolutis’. Deze term werd bedacht door Juan Enriquez, professor aan en oprichter van de Harvard Business School of Life Sciences. Wow! publiceerde een paar jaar geleden al eens een artikel over de man en zijn inzichten.

Juan Enriquez en zijn team zien, onder andere, een explosieve groei van het aantal mensen met verschijnselen van autisme. Maar ook van mensen met hypersensitiviteit, mensen met hyper-geheugens, en -van een heel andere orde-; mensen met kleurenblindheid.

Enriquez: “In een traag tempo evolueerden we tot de 0.004% die ons onderscheidt van een Neanderthaler. Maar… dat evolutie proces lijkt nu enorm te versnellen.”

Als voorbeeld haalt hij aan dat in het jaar tweeduizend 6,7 op de 1.000 personen verschijnselen van autisme vertoonden. Acht jaar later waren dat er al 11,4 per 1.000. Een stijging van 78%.

Natuurlijk kun je deze cijfers nuanceren als je daar bijvoorbeeld de discussie over “label-kinderen” bij betrekt: Registreren we autisme niet eerder en vaker dan vroeger? Dat zou kunnen. Zeker in de westerse wereld. Maar Enriquez’ cijfers zijn mondiaal, en niet gebaseerd op de indicatie door derden, en dat maakt het nu juist zo interessant.

Er lijkt dus een versnelling gaande te zijn in de evolutie van de menselijke soort. Ik neig ertoe om dat gegeven in relatie te brengen met “de verandering van tijdperk”. Dat zou spectaculair zijn: Een samenhang tussen het veranderende bewustzijn en een fysiologische veranderingen in de menselijke soort.

Professor Uta Frith

Professor Uta Frith heeft haar leven gewijd aan onderzoek naar autisme. Frith vertelt in haar documentaire “Leven met autisme” niet alleen over het brede spectrum van matige tot ernstige vormen maar probeert de kijker ook de wereld door de ogen van iemand met autisme te laten zien:

(heeft u geen tijd om de hele docu te kijken, omstreeks minuut 24 vangt Frith de essentie.)

(om naar de uitzending te gaan klikt u: hier)

Fascinatie

Mijn fascinatie voor het onderwerp ligt in een aantal factoren:

1) Volgens mij zijn er veel meer mensen met een autistisch spectrum ‘stoornis’ dan de statistieken vermelden. Om een bevestiging voor die hypothese te vinden hoef ik alleen maar rond te kijken op een universiteitscampus of op een ICT afdeling van een bedrijf. En met een knipoog: Als het ontbreken van empathie een kenmerk van autisme zou zijn, zoals vaak wordt beweerd, kijkt u dan ook eens rond in de Tweede Kamer.

2) Volgens mij zijn we, en met ‘we’ bedoel ik maatschappij breed, autisten aan het ‘kweken’. Het lange termijn onderzoek van MIT professor Sherry Turkle (link) bewijst namelijk dat naarmate de communicatie-media-technologie voortschrijdt onze communicatieve en empathische vermogens achteruit hollen, en onze vaardigheid om met emoties te dealen ook. Het wetenschappelijke bewijs tussen de intensiteit van onze media-consumptie en verschijnselen binnen het autistisch spectrum lijkt daarmee onweerlegbaar.

3) De derde factor in mijn fascinatie is generiek: Alles wat we als samenleving niet begrijpen, waaronder autisme, wordt door ons weggezet in hokjes en vakjes. Dat hokje vakje denken leidt tot een vervormd beeld van autisme en de mensen die het hebben. Een beeld waar niet alleen ‘de massa’ maar ook beleidsmakers zich op baseren.

Staat u mij toe om een paar van die factoren verder uit te diepen:

2009…

Als Enriquez en de zijnen in 2009 al presenteren dat het aantal mensen met verschijnselen van autisme explosief aan het groeien is, dan wisten hij en zijn team dat dus al eerder. Dat roept bij mij de vraag op: Als het al zolang bekend is dat die aantallen explosief groeien, hoe gaan wij er dan in een breder verband voor zorgen dat het niet zo oeverloos lang duurt voordat de politiek, het onderwijs, de zorg en ook aspirant ouders zich bewust worden van actuele ontwikkeling en daarop anticiperen?

Beeldvorming…

Als je denkt aan de stereotype ‘savant’, zoals die op fenomenale wijze werd neergezet door Dustin Hofmann in de film Rainman, dan kun je jezelf iets voorstellen bij de beeldvorming dat autisme een ‘beperking’ is. Maar wanneer je zoals mijn Wow! collega’s en ik een klein jaar op de campus van een technische universiteit hebt mogen vertoeven, dan ontstaat er een heel ander beeld: Het lijkt wel of er een relatie bestaat tussen de hoogte van het IQ en verschijnselen in het autistisch spectrum.

Als je kijkt naar de banen van nu, en als je kijkt naar de succesvolle entrepreneurs van nu, en als je autisme weet te herkennen… dan zie je heel veel jonge, economisch succesvolle, mensen die verschijnselen uit het autistisch spectrum vertonen. Contrair aan ‘beperking’ kun je autisme dus evengoed zien als een verzameling bijzondere talenten. Het is maar waar je de nadruk op wilt leggen; de zwakke of de sterke kanten.

Met dank aan Dick de Boom en Nathalie van Hoeven voor de bovenstaande afbeelding.

Levensverhaal

Op YouTube kwam ik het bijzondere verhaal tegen van Lisette Rozenberg, door haar zelf verteld in meerdere video’s. In de eerste video’s is ze puber, en vind ze allerlei dingen belangrijk die pubers nu eenmaal belangrijk vinden. Zoals: “Wat zullen ‘ze’ wel niet van me denken?”. Het belangrijk vinden wat anderen van haar denken wordt in de video toegedicht aan autisme. Nu ken ik Lisette niet persoonlijk maar ik neig er toch toe om zo’n specifiek element uit haar relaas wat te nuanceren. Maar goed, ondanks de nuances blijft het een heel persoonlijk verhaal waarvan ik hoop dat het Lisette’s lotgenoten, maar ook docenten en beleidsmakers inspireert:

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Voorgaande video’s zijn uit 2010. De onderstaande video, Lisette’s afstudeer presentatie, is van ongeveer een jaar geleden. Dit betreft haar afstuderen op ‘Communication & Multimedia Design’. Het soort opleiding waar ik zelf als hogeschooldocent aan verbonden was. In die context mag ik geen waardeoordeel vellen over Lisettes werk. Wat ik wel kan zeggen is dat ik indertijd aan de Hogeschool Rotterdam heel veel kwalitatief beduidend minder afstudeerwerk heb gezien:

Tenslotte

Een meid met autisme kiest communicatie als vak… Ik vind het ronduit geweldig! Zou u, als u niet toevallig heel dicht bij de mens met autisme staat, op het idee komen dat iemand met autisme met succes een opleiding communicatie afrondt en in dat vakgebied een leuke job vindt? Voor mij bewijst deze jongedame nog maar eens dat je beleid, inclusief het beleid ten aanzien van autisme, niet van achter een bureau kunt bedenken. Deze jongedame verandert in haar eentje de beeldvorming, en dat is maar goed ook. Want als we Juan Enriquez moeten geloven (en dat lijkt mij verstandig om te doen) dan komen er de komende jaren nog heel veel autistjes ter wereld.

Toine Nagel

• Zelf de test van Cambridge professor Simon Baron Cohen doen? Klik hier