‘Open data’ is ‘hot’. Het bevordert democratie, zeggenschap en stimuleert de ontwikkeling van creatieve innovatieve toepassingen. Kritisch geluiden over ‘open data’ gaan eigenlijk allemaal over privacy. Maar er zijn ook andere kanttekeningen te plaatsen:

Als we niet oppassen, leidt open data tot een grotere tweedeling in de samenleving.

De geschiedenis lijkt zich te herhalen
Nadat zorg in het Verenigd Koninkrijk met de invoering van de National Health Service in 1948 voor alle lagen van de bevolking toegankelijk werd gemaakt, namen de verschillen in gezondheid tussen hoger en lagere klassen niet af. Dertig jaar later was te zien dat de verschillen zelfs waren toegenomen. Dankzij alle preventieprogramma’s ging de hogere klasse gezonder leven en steeg hun levensverwachting. De gezondheid van de lagere klasse verbeterde aanzienlijk minder.

De toegang tot informatie over gezondere levenspatronen was voor alle lagen van de bevolking beschikbaar. Maar het was de hogere klasse die er zijn voordeel mee deed. Hogeropgeleiden zijn beter in staat beschikbare informatie te benutten om zo keuzes te maken die voor hen het meest voordelig zijn.

Geïnformeerde keuzes
Politicoloog Robert Putnam vertelde onlangs in een interview met NRC Handelsblad dat zijn vrouw, jaren geleden, iets slims had bedacht voor het kiezen van een school van hun kind, namelijk: beugels tellen. Hogeropgeleiden besteden meer geld aan de verzorging van hun kinderen. Hoe meer beugels, des te beter de school. Tegenwoordig kunnen ouders de schoolkeuze voor hun kind baseren op gedetailleerde online beschikbare informatie over hoe scholen presteren. Dat kan gerust positief genoemd worden, als de meetpunten tenminste corresponderen met hetgeen u voor uw kind belangrijk vindt: hoge ‘slagings-percentages’ uitgedrukt in rapportcijfers, of ‘slagen in het leven’…

Ook bij de keuze voor een nieuwe woning kunnen we onszelf informeren over wat de beste buurten van Nederland of van een stad zijn. En in welke buurten – en soms zelfs steden als geheel – je toch liever niet zou gaan wonen. Je kan zelfs kijken of de buurt waar je oog op valt een beetje aansluit bij je eigen politieke kleur. En of een buurt een beetje in de lift zit – voor als je je huis ooit weer wil verkopen – kan je snel opmaken uit een analyse van woningwaarde van de online tool ‘CBS in uw buurt‘ van het Centraal bureau voor de statistiek.

Tweedeling
Hogeropgeleiden zijn vaak mensen die niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk het vermogen hebben op basis van informatie keuzes te maken. De toenemende online beschikbaarheid van data en de interpretatie ervan door analyses, zal ertoe leiden dat er een groter onderscheid komt tussen buurten waar mensen voor kiezen en buurten waar mensen terecht komen. Wetende dat de buurt waarin kinderen opgroeien een belangrijke rol speelt in de ontwikkelingskansen van een kind, ontstaat een pessimistisch beeld voor de toekomst:

Open data zal leiden tot een sterkere tweedeling in de samenleving.

Inclusieve steden en wijken
Maar, open data kan ook benut worden voor het waarborgen van inclusieve steden en wijken. Een voorbeeld is wen groep architecten in Londen die het platform Concrete Action heeft opgezet, een ‘Wikileaks‘ voor bouwplannen. Met dat platform willen ze iets doen tegen de grote nieuwbouwprojecten voor rijkeren, welke de prijzen van woningen opdrijven waardoor deze buiten het bereik van minder gefortuneerden raken.

Putnam vertelde over hoe rond 1900 de Deense fotograaf en journalist Jacob Riis met het fotoboek How the other half lives de ogen van de rijke klasse opende voor hoe arme Amerikanen leefden. Er kwam meer bereidheid om belastingen te betalen voor investeringen in schoonwatervoorziening en riolering.

Het zou een groot goed zijn als de open data ook de ándere verhalen vertelt. De verhalen áchter de hoge werkloosheidscijfers in een buurt. De verhalen áchter de buurten waar veel op zogenaamde ‘protestpartijen’ gestemd wordt.

• Bron: (gebaseerd op een artikel in) Ruimtevolk | Judith Lekkerkerker
• Meer over steden en wonen op dit blog, klik hier