Mensen met geld willen een bijdrage leveren aan een betere wereld. Louter rendement maken op hun investering bevredigt hen niet langer.

Ex-projectontwikkelaar Fred Matser verstrekt een ‘zachte lening’ aan Fastned, exploitant van snellaadstations voor elektrisch rijden, waar ook oud-premier Ruud Lubbers bij betrokken is. De vroegere hedgefund-eigenaar Gerard van Vliet neemt deel in Aglaia Oncology Fund, een fonds dat kankertherapieën financiert.

Deze twee gefortuneerde zakenmannen zijn de exponent van een generatie waar het leven niet alleen om geld draait. Zij zijn pas tevreden als ze financieel rendement kunnen paren aan maatschappelijk nut. Ze steken miljoenen euro’s in projecten waar de samenleving zijn voordeel mee kan doen.

Laadstations

Door Fastned te helpen, kan de exploitant van laadstations de uitrol van zijn netwerk langs autosnelwegen versnellen. ‘Autorijdend Nederland heeft straks geen argument meer om niet elektrisch te rijden’, zegt Fred Matser.

Het geld voor Aglaia is bedoeld om de strijd tegen kanker op te voeren. Samen met andere welgestelde families ondersteunt Van Vliet de zoektocht naar effectieve medicijnen. Hij behoort tot de financiers van ISA Pharmaceuticals in Leiden, een biotechbedrijf dat na jaren geduldig pionieren hoge ogen gooit met een therapie die het immuunsysteem van patiënten activeert.

Niet langs de zijlijn

Wat ideële investeerders primair drijft, is een groeiend bewustzijn dat ze niet aan de zijlijn kunnen blijven staan. Fred Matser (69) staat te boek als ‘impact investor’ avant la lettre. Hij voelde al op jonge leeftijd de drang om de blik naar binnen te richten. Reden om in de jaren tachtig afscheid te nemen van de vastgoedwereld waarin zijn familie veel geld had verdiend.

Die innerlijke ontwikkeling leidde tot spirituele ervaringen die hem een andere kijk op de wereld hebben gegeven. De rationele benadering voldoet volgens hem niet meer. ‘Als het handelen niet gefilterd is door het hart, loop je het risico ongeleide projectielen af te schieten die mens en natuur schade kunnen berokkenen.’

Teruggeven aan de natuur

Het is Matsers diepgewortelde overtuiging dat alles wat de mens onttrekt aan de natuur ook weer moet worden teruggegeven aan de natuur. ‘Maar het is de vraag of die gedachte echt leeft bij grote multinationals.’

Matser is de eerste om te erkennen dat elektrisch autorijden nog niet voldoet aan zijn ideaalbeeld van zuiver ‘groene’ initiatieven. De winning van delfstoffen voor de batterijen van de auto’s blijkt een veel sterker vervuilend effect op mens en milieu dan gedacht toen hij deze zomer besloot om Fastned te ondersteunen. ‘Dit probleem vraagt om een oplossing. Elektrisch rijden is nog geen halleluja, wel een mooie stap in de goede richting.’

Compromissen

In zijn ogen is het sluiten van compromissen onvermijdelijk op weg naar een betere wereld. ‘Anders moeten we met zijn allen terug naar het platteland, terug naar de organische landbouw. Maar dat kun je van de urbane mens niet meer vragen.’

Matser behoort tot de bevoorrechte bovenlaag in de samenleving die kan handelen naar zijn gedachtegoed. ‘Ik heb makkelijk praten met mijn miljoenen. De metaalbewerker op een flatje in Amsterdam, die hetzelfde inzicht heeft, kan dat niet.’ Zijn appèl is vooral gericht op die overige 100.000 miljonairs die Nederland rijk is. ‘Daar zit gestolde energie. Zij kunnen een andere keuze maken, als het besef gaat leven dat geld an sich geen betekenis heeft, maar een middel is om invloed uit te oefenen.’ En neemt het bewustzijn toe, dan groeit het inzicht in de werking van de natuurwetten, zegt Matser te hebben ervaren.

Soorten en maten

‘Impact investors’ zijn er in alle soorten en maten. Voor Van Vliet is de deelname in Aglaia een bescheiden onderdeel van een breed gespreide vermogensportefeuille. ‘Aglaia zit in de periferie van mijn beleggingen. Het is niet raadzaam om al je geld in een dergelijk venture-capitalfonds te steken’, zegt Van Vliet die zijn hedgefund Transtrend in 2002 heeft verkocht aan Robeco.

Matser gaat een stap verder. Hij heeft een zeer aanzienlijk deel van zijn kapitaal ondergebracht in de Stichting Flowfund. Doel is het geld te besteden aan projecten die het natuurlijke milieu en het welzijn van mensen ten goede komen. Naast de lening aan Fastned participeert Flowfund in het Britse Exosect, een instituut dat onderzoek doet naar vermindering van pesticidengebruik in de landbouw. Een ander deel van het geld gaat naar de klimaatfondsen van de vroegere Amerikaanse vice-president Al Gore, bedoeld om grote milieuvraagstukken aan te pakken.

Geduld hebben

In kringen van beleggers leeft de premisse dat maatschappelijk rendement ten koste gaat van de financiële beloning. Die vlieger gaat voor Aglaia niet op. Als een nieuw medicijn blijkt te werken en op de markt komt, krijgt de investeerder het hoogste rendement. Hij moet alleen geduld hebben omdat ontwikkeling van nieuwe therapieën tijdrovend is. Van Vliet denkt in termijnen van tien jaar. ‘Daarna moet blijken of het belang in waarde is verveelvoudigd of tot nul moet worden gereduceerd.’

Matser staat met Flowfund niet in de eerste plaats financiële rendement voor ogen. ‘Als ik ergens €100 in stop en ik zie na vijf jaar alleen maar blije gezichten, dan ben ik tevreden als ik die €100 terugzie. Want wat heb ik aan €200 als iedereen teleurgesteld is en de aarde verder vervuild?’

Helder hoofd en warm hart

Dat neemt niet weg dat Matser elke investering zakelijk benadert. In ruil voor de lening aan Fastned ontvangt Flowfund een ‘redelijke vergoeding’ en zekerheden. Het onderpand bestaat uit een aantal met name genoemde snellaadstations. Zo nodig kan het krediet van €2,5 mln worden omgezet in aandelen. Formeel zeggenschap heeft Matser niet over Fastned, waar een zoon van Ruud Lubbers directeur is. ‘Dat is niet nodig. Ik ken de familie Lubbers al heel lang en heb alle vertrouwen in het team van Fastned.’

Flowfund is niet voor de eeuwigheid bestemd. Vijftien jaar na zijn dood moet het fonds van Fred Matser ten einde lopen. ‘Mijn naam hoeft niet tot in lengte van jaren voort te leven in een foundation. Zo belangrijk ben ik niet. Mijn geestesgoed is mij ook maar toegevallen. Dat wil ik met een ieder delen en praktisch toepassen. Met een helder hoofd en een warm hart.’

• Bron: FD