“Zestig jaar geleden verscheen The Road to Serfdom van Friedrich Hayek (1899-1992), de grote voorvechter van het klassieke liberalisme. Het werd een groot succes, zowel in Engeland als in de Verenigde Staten. In dit boek wijst Hayek op het gevaar van de toenemende macht van de staat op het leven van de burger, zowel op het economische als het juridische vlak. Hij ziet dit als een onaanvaardbare inperking van de individuele vrijheid en van spontane ordeningsprocessen.”
Dit schrijft politicoloog Edwin van de Haar in Trouw in 2004 naar aanleiding van het overlijden van Ronald Reagan die, evenals Margaret Thatcher overigens, in zijn denken sterk werd beïnvloed door Hayek.
“Overal waar een democratische staat door direct overheidsingrijpen bepaalde doelen wil bewerkstelligen, zijn onbedoelde effecten waar te nemen die eerder tot het tegendeel leiden. In de praktijk raken de doelen steeds verder uit zicht waarop regering en politiek reageren met meer van hetzelfde: regelgeving die onverwachte en vaak tegenovergestelde effecten heeft.”
Vicieuze cirkels dus, waar we in ons land vele voorbeelden van kennen. We kiezen één zo’n vicieuze cirkel uit om als voorbeeld te dienen: Woningen. Maatregelen – ooit bedoeld om het enorme tekort aan woningen na de Tweede Wereldoorlog aan te pakken en later om het eigen woningbezit te bevorderen – hebben geleid tot een woningmarkt die verder en verder vastloopt. De maatregelen leidden tot onverwachte en tegenovergestelde effecten, zoals kunstmatig hoge grondprijzen (ook voor sociale woningbouw). Tot eentonigheid en later verpaupering van straten en wijken, met ‘kracht-‘ en ‘prachtwijken’ als vervolg-maatregel. Tot scheefwonen. Tot bevoordeling van mensen met hogere inkomens door o.a. hypotheekrenteaftrek. En tot overfinanciering met eerst ‘huizenbubbels’ en aansluitend ‘onder water staande huizen cq hypotheken’ als gevolg, uitlopend in veel persoonlijk leed.
Als u net als wij denkt: Daar zit wat in, in die inzichten van Hayek. Dan kunt u zich wellicht ook vinden in een meer persoonlijke Wow! visie:
Oorzaak en gevolg; wanneer we deze twee niet met elkaar in verband brengen, dan nemen we a) geen verantwoordelijkheid voor onze -foute- beslissingen die de oorzaak vormden, noch voor de onverwachte en onbedoelde -neven- effecten, en b) als we niet in staat zijn, of verzuimen, hand in eigen boezem te steken dan leren we niet van onze fouten.
Dit kent natuurlijk een veel breder verband maar we blijven nog even bij de woningen: Wanneer overheidsingrijpen mede de oorzaak is van exploderende grond- en woningprijzen, en wanneer ditzelfde overheidsingrijpen mede geleid heeft tot overfinanciering en indirect tot alle persoonlijke en maatschappelijke ellende die daar weer het gevolg van is, dan verbaast het ons dat diezelfde overheid in dezen geen verantwoordelijkheid neemt of heeft genomen, en dus ook niet leert van zijn fouten.
‘What is a problem today, once was a solution‘, schreven we al eens.
Mocht u toevallig leden van ons nieuwe kabinet kennen, raad hem of haar dan ‘The Road to Serfdom’ aan. Het is te koop bij onder andere Bol.com
Print
Email
