Toen psychiater en hoogleraar Damiaan Denys (1965) vijftien jaar geleden vanuit België naar Nederland verhuisde, trof hij een betrekkelijk ontspannen en vrij land aan. Hij zag overal water, in de vijvers, meren en rivieren, en nergens hekjes om het af te rasteren. Zo moest het zijn, vond hij. De mensen konden immers zwemmen, een enkele verdrinking hoorde bij het leven. Maar sinds zijn aankomst heeft hij Nederland rap zien veranderen in een angstmaatschappij.

‘Men is hier alles als een razende gaan controleren en afrasteren,’ zegt Denys in zijn werkkamer op de afdeling psychiatrie van het AMC. ‘Een schizofrene patiënt schiet in Alphen aan de Rijn mensen dood en zie: meteen een hekje rondom bewapening. Twee jaar geleden stortte tijdens het Belgische Pukkelpop een tent in door een windhoos, met twee doden als gevolg. De reactie in de Belgische media: een verschrikkelijke ramp, maar niets aan te doen. In Nederland was het: wie heeft die tent daar eigenlijk geplaatst, was er wel een commissie van toezicht? Er werd meteen een schuldige gezocht, dat vind ik een typisch Nederlandse reflex. Overal waar iets misgaat, wordt zeer defensief geregeerd, vanuit angst.’

‘Angst is het deurtje dat ons de vrijheid toont’

De Vlaamse hoogleraar psychiatrie (UvA) en afdelingshoofd psychiatrie aan het AMC behandelt mensen met angsten, vaak in de vorm van dwangstoornissen. Als filosoof stond hij deze zomer op Lowlands met zijn theatervoorstelling Wat is angst? Angst is zijn muze, en, zo zal hij later in het gesprek betogen, niet per se iets slechts; integendeel. Maar als maatschappij slaan we door in ons angstgevoel.

‘We bezien alles voortdurend vanuit angst,’ vervolgt hij en somt de hedendaagse angsten op: angst voor ebola en terrorisme, voor mobieltjes en drones, voor koolhydraten en suikers, voor vaccins tegen baarmoederhalskanker en CO2-opslag in de grond. ‘Nederland reageert wel heel overspannen op situaties van controleverlies, maar het is ook een Europees fenomeen. Zo moeten we al jaren elke vorm van vloeistof afgeven voor we het vliegtuig instappen. Alleen maar omdat er in 2006 op een Engels vliegveld een aantal mannen zijn opgepakt die mogelijk iets met een vloeistof zouden kunnen gedaan hebben.’ […]

• Lees verder op: Vrij Nederland
• Of download het hele artikel (in pdf formaat) via deze link